Mướp đắng với vỏ xù xì, được xếp vào nhóm rau củ có vị đắng nhất nhưng chúng lại chứa rất nhiều công dụng bất ngờ. Mọi người có thể tận dụng một số bài thuốc từ cây mướp đắng để bảo vệ sức khỏe dưới đây.
Mướp đắng còn có tên gọi khác là khổ qua, ổ qua, lương qua, mướp mủ, chua hao… Mướp đắng không giống như những loại rau quả thông thường khác có vị chua, ngọt, trung tính mà vị thường ngăm, đắng. Những người mới ăn sẽ cảm thấy khó ăn.
Với nhiều hoạt chất sinh học có giá trị như: Vítamin B1, C, các Axit amin như adenin, betain… , mướp đắng có thể coi là một vị thuốc quý từ hoa quả. Hầu hết các bộ phận của cây mướp đắng đều được sử dụng rất tốt cho sức khỏe.
Mướp đắng có vị đắng, tính mát. Chúng có tác dụng giải nhiệt, tiêu đờm, sáng mắt, mát m.áu, nhuận tràng; Nhuận tỳ, bổ thận, nuôi can huyết, lợi niệu, trừ nhiệt độc, chống mệt mỏi. Hạt có vị đắng, ngọt. Hạt sử dụng có tác dụng tăng khí lực, cường dương; Hoa của mướp đắng vị đắng, mát có tác dụng trị viêm loét dạ dày. Đặc biệt, ít ai biết rằng, lá của mướp đắng nếu biết tận dụng còn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu sưng, giảm đau.
Quả mướp đắng rất tốt trong những ngày hè. Ảnh TL
Một số món ăn, bài thuốc rất tốt cho sức khỏe mà bạn có thể tận dụng từ các bộ phận của cây mướp đắng:
* Quả
Giải nhiệt, tiêu đờm, sáng mắt, mát m.áu, nhuận tràng: Quả mướp đắng tươi dùng ăn sống hoặc sắc uống tùy theo lượng dùng. Lượng nước trong mướp đắng khoảng 90% giúp bạn giải nhiệt nhanh ngày hè nóng bức. Chúng lại không có nhiều kcal nên không bị sinh nhiệt thêm khi ăn vào.
Trị đột quỵ do tim mạch, sốt, khô miệng (tiêu khát), viêm họng hầu, espet mảng tròn: Quả mướp đăng 15 – 30gr sắc uống.
Nhuận tỳ, bổ thận, nuôi can huyết, trừ nhiệt độc, chống mệt mỏi: Quả mướp đắng chín sắc uống với lượng tùy dùng.
* Hạt
Chữa viêm họng: Hạt mướp đắng nhai, nuốt nước. Lượng tùy dùng.
Chữa t.rẻ e.m đầu khô sùi vảy trắng: Mướp đắng cả hạt giã nhuyễn, lấy nước bôi, sau khi đã gội đầu bằng nước lá Đào. Lượng tùy dùng.
*Hoa
Chữa đau dạ dày: Hoa mướp đắng với lượng tùy dùng tán nhỏ uống.
Chữa đau mắt : Hoa mướp đắng, bấc lùng lượng đủ dùng đem sắc uống.
* Lá
Bài chữa đơn độc sưng đỏ, mụn nhọt đau nhức: Lá mướp đắng khô lượng tùy dùng đem tán bột. Uống 12g/lần với rượu, ngoài dùng Lá tươi giã nhỏ chưng nóng đắp.
Những ai cần hạn chế ăn mướp đắng?
Mặc dù cây mướp đắng mang lại giá trị rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, mướp đắng không phải ai cũng sử dụng được. Có những đối tượng cần hạn chế ăn mướp đắng như : Phụ nữ có thai và cho con bú, người bị huyết áp thấp, hạ đường huyết, người trước và sau phẫu thuật, có bệnh tiêu hóa, hoặc những người thiếu canxi. Nếu không thuộc những đối tượng trên, có thể ăn một lượng vừa phải mướp đắng.
Ngoài ra, khi ăn mướp đắng không nên ăn cùng sườn heo rán. Nếu bạn ăn mướp đắng đồng thời ăn cả sườn rán dễ tạo ra canxi oxalate, ảnh hưởng đến hấp thu canxi. Không nên uống trà sau khi ăn mướp đắng để tránh làm tổn thương dạ dày.
Bạn cũng không nên ăn mướp đắng cùng các loại hải sản có vỏ cứng như tôm, cua,… Nguyên nhân là do các loại hải sản này có chứa hợp chất asen hóa trị V, nếu kết hợp cùng vitamin C trong mướp đắng sẽ dễ gây các phản ứng khó chịu cho cơ thể.
Mướp đắng rất tốt nhưng chớ kết hợp với 4 thực phẩm này kẻo rước họa
Mướp đắng tuy có nhiều lợi ích đối với sức khỏe nhưng nếu không biết mà kết hợp loại quả này với một số loại thực phẩm thì có thể “rước bệnh vào thân”.
Mướp đắng (khổ qua) thuộc họ bầu bí, là loại quả có hàm lượng vitamin C rất cao. Mướp đắng có tác dụng phòng bệnh xuất huyết, bảo vệ màng tế bào, phòng xơ vữa động mạch, kháng ung thư, nâng cao sức đề kháng, phòng cảm mạo, bảo vệ tim. Chất glycoside trong mướp đắng giúp giảm đường trong m.áu nên có tác dụng trị liệu bổ trợ đối với bệnh đái tháo đường.
Theo Đông y, mướp đắng có vị đắng, tính hàn, công dụng thanh nhiệt, sáng mắt, giải độc, thích hợp với các chứng nhiệt sinh ra nóng, khát, làm sáng mắt, mát tim, nhuận tràng, hạt bổ thận tráng dương…
Những lợi ích của mướp đắng là không thể phủ nhận tuy nhiên nếu sử dụng mướp đắng với các thực phẩm dưới đây có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, đôi khi còn khiến cho bệnh tình ngày càng nặng hơn…
Tôm
Không nên ăn mướp đắng với tôm vì tôm là loại hải sản chứa nhiều hợp chất Asen hóa trị 5, khi gặp lượng vitamin C dồi dào có trong mướp đắng sẽ dễ gây các phản ứng khó chịu cho cơ thể.
Trà xanh
Không nên uống trà xanh sau khi ăn mướp đắng. (Ảnh minh họa).
Mặc dù đều tốt cho sức khỏe nhưng trà xanh và mướp đắng không nên dùng cùng nhau. Nếu đã ăn món có chứa mướp đắng, bạn nên đợi vài tiếng đồng hồ cho thức ăn tiêu bớt rồi mới uống nước trà. Nếu uống trà xanh ngay sau khi ăn khổ qua, dạ dày của bạn có thể bị tổn hại.
Măng cụt
Mướp đắng kết hợp với măng cụt có thể làm hoạt động của hệ tiêu hóa kém đi. (Ảnh minh họa)
Thưởng thức 2 loại thực phẩm này cùng lúc sẽ làm ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa, khiến cơ thể khó chịu. Do đó nên ăn 2 loại quả này cách nhau tầm vài tiếng để tránh gây hại đến sức khỏe.
Sườn heo chiên
Khổ qua và sườn heo chiên khi cùng lúc đi vào cơ thể dễ tạo ra Canxi Oxalate, chất ngăn cản sự hấp thu canxi. Chính vì vậy các bạn không nên ăn chung khổ qua với sườn heo chiên dù cho chúng được chế biến thành 2 món ăn riêng biệt hay nấu chung.
Ngoài ra theo các chuyên gia những nhóm người sau đây thì không nên ăn mướp đắng
Có những người nên hạn chế hoặc không ăn mướp đắng. (Ảnh minh họa)
Người bị huyết áp thấp, hạ đường huyết
Mướp đắng chứa Charantin, Polypeptid-P và Vicine, có công dụng giảm huyết áp, hạ đường trong m.áu. Vì vậy những ai thường xuyên bị hạ đường huyết, huyết áp thấp không nên ăn mướp đắng. Người bình thường có sức khỏe ổn định cũng không nên ăn mướp đắng quá nhiều.
Người bị thiếu canxi
Thành phần axit oxalic trong mướp đắng sẽ cản trở cơ thể hấp thu canxi, do đó trước khi ăn nên luộc qua mướp đắng để giảm bớt vị đắng và axit oxalic. Những người đang bị thiếu canxi tốt nhất nên tránh ăn hoặc hạn chế ăn mướp đắng.
Phụ nữ mang thai và đang cho con bú
Phụ nữ mang thai không nên ăn mướp đắng vì loại thực phẩm này có thể gây co thắt tử cung, xuất huyết và làm hư thai. Ngoài ra nó còn gây kích thích tử cung và làm tăng nguy cơ sinh non.
Mặc dù tất cả nghiên cứu chưa chỉ rõ chất nào trong mướp đắng có thể gây các tác hại này nhưng thí nghiệm trên chuột cho thấy, mướp đắng liều cao có thể gây ra quái thai ở thai nhi chuột. Vì vậy các chuyên gia đã đưa ra cảnh báo phụ nữ mang thai không nên ăn nhiều mướp đắng.
Không những thế, một chất có tên vicine có trong hạt mướp đắng có thể gây ngộ độc ở một số cơ địa nhạy cảm. Bởi thế, t.rẻ e.m và phụ nữ mang thai nên cẩn thận nếu ăn mướp đắng. Khi chế biến, cần loại bỏ hoàn toàn hạt mướp đắng.
Phụ nữ đang cho con bú cũng không nên ăn mướp đắng bởi một số thành phần không tốt trong mướp đắng có thể được truyền qua sữa mẹ. Hơn nữa mướp đắng có rất ít calo và chất béo, không có lợi cho chế độ dinh dưỡng của bà bầu và phụ nữ sau sinh.
Người mắc bệnh tiêu hóa
Việc ăn quá nhiều mướp đắng có thể dẫn đến tiêu chảy và các vấn đề dạ dày. Đặc biệt mướp đắng tính mát, không nên dùng cho người tỳ vị hư hàn (rối loạn chức năng tiêu hóa do lạnh).
Người bị bệnh gan, thận
Người bị bệnh về gan, thận không nên ăn mướp đắng vì có thể làm tăng men gan, ảnh hưởng đến thận do gan khó đào thải được chất độc ra ngoài.
Người bị bệnh thiếu men (enzyme) G6PD
Đây là bệnh di truyền phổ biến do cơ thể không đủ men glucose-6-phosphate giúp tế bào hồng cầu hoạt động bình thường. Nếu ăn mướp đắng người bị bệnh thiếu men có thể bị thiếu m.áu, đau đầu, sốt, đau dạ dày, thậm chí bị hôn mê. Đặc biệt, độc tố vicine trong mướp đắng có khả năng gây ngộ độc tầm đậu (favism), một hội chứng cấp tính gây ra triệu chứng nhức đầu, đau thắt bụng và hôn mê.
Người vừa phẫu thuật
Mướp đắng có thể gây cản trở quá trình kiểm soát lượng đường trong m.áu trong và sau khi phẫu thuật, vì vậy bạn nên không nên ăn mướp đắng ít nhất 2 tuần trước và sau thời gian phẫu thuật dự kiến.
