Tật g.iật t.óc ước tính gặp ở 4% dân số, gặp ở cả nam và nữ bất kỳ t.uổi nào nhưng ở t.rẻ e.m hay gặp hơn, nhất là độ t.uổi trước khi đi học và t.uổi vị thành niên, dậy thì. Ở độ t.uổi càng lớn, bệnh gặp ở trẻ gái nhiều hơn ở trẻ trai.
Tật g.iật t.óc (trichotillomania) là một rối loạn tâm lý đặc trưng bởi hành động tự g.iật t.óc, nhổ tóc do một ý chí thôi thúc không cưỡng lại được. Kết quả dẫn tới rụng tóc.
Nguyên nhân gây tật g.iật t.óc chưa được biết rõ. Có một số điểm chú ý như:
– Thường gặp ở những người có rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
– Căng thẳng, lo âu là các yếu tố khởi phát bệnh.
– Liên quan với các hành vi lặp lại của cơ thể như tật cắn móng, cắn môi, nhai má, véo da.
– Các yếu tố thần kinh có thể liên quan tới tật g.iật t.óc…
Đặc điểm lâm sàng tật g.iật t.óc
Vị trí bệnh hay gặp nhất là vùng da đầu. Ngoài ra, lông ở các bộ phận khác như lông mày, lông mi, chân, vùng mu có thể bị giật. Vị trí tóc bị giật, bị rụng có thể thay đổi theo thời gian. Các sợi tóc trong vùng bị g.iật t.óc có độ dài khác nhau. Người bệnh có hoặc không nhận thức được hành vi của chính họ.
Nó thường diễn ra khi người bệnh đang thực hiện các hoạt động khác như xem tivi, đọc sách, học bài, nói chuyện điện thoại. Hoặc có khi hành động g.iật t.óc làm thuyên giảm sự lo âu, rối loạn ám ảnh của họ. Nhiều bệnh nhân có hai khuynh hướng g.iật t.óc này.
Rụng tóc do tật g.iật t.óc có nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ cho tới nhiều, mất hết cả tóc trong vùng bị ảnh hưởng. Khi thăm khácm có thể thấy vùng rụng tóc ranh giới không đều trên da đầu, sợi tóc bị gãy có các kích thước khác nhau.
T.rẻ e.m thường g.iật t.óc ở những nơi dễ đưa tay tới và ở bên phía của tay thuận. Vị trí hay gặp nhất là vùng trán – thái dương và vùng đỉnh đầu. Ngoài ra, còn có các dấu hiệu khác như vết xước, bầm m.áu hoặc đỏ da. Nếu thương tổn nang lông nhiều, lặp đi lặp lại có thể để lại sẹo không hồi phục.
B.é g.ái 8 t.uổi với vùng rụng róc trên đỉnh đầu do g.iật t.óc. Ảnh: BSCC.
Các biến chứng của tật g.iật t.óc là n.hiễm t.rùng da tại chỗ, viêm bờ mi, đau mạn tính, hội chứng ống cổ tay.
Chẩn đoán tật g.iật t.óc dựa vào các đặc điểm:
– Thử nghiệm g.iật t.óc âm tính
– Soi dưới đèn Wood không thấy dấu hiệu nhiễm nấm
– Soi da đầu dưới dermatoscope có thể thấy: giảm mật độ tóc, tóc gãy với các độ dài khác nhau, đầu mút của sợi tóc bị chẻ, có bột tóc, các sợi tóc tơ ngắn.
– Hình ảnh mô bệnh học cho thấy sợi tóc ở giai đoạn phát triển (catagen), sợi tóc bị loạn dưỡng, trung bì không bị viêm hoặc chỉ viêm nhẹ, các thân tóc bị gãy, nang lông có các nút có bản chất là mảnh vỡ của chất sừng, chất melanin.
Điều trị tật g.iật t.óc thế nào?
Cần giáo dục, tư vấn tâm lý cho các bệnh nhân có tật g.iật t.óc. Ở t.rẻ e.m cần có sự giúp đỡ của bố mẹ: cắt tóc ngắn sát da đầu, đi tất tay, nhẹ nhàng nhắc nhở hành vi khi thấy trẻ g.iật t.óc.
Đối với các trường hợp khó thay đổi hành vi, có thể sử dụng các thuốc chống trầm cảm ba vòng.
Ở những trẻ còn nhỏ, tật g.iật t.óc thường lành tính và có thể tự giới hạn, tự hết. Ở trẻ v.ị t.hành n.iên và ở người lớn, bệnh có xu hướng mạn tính, liên quan tới nhiều rối loạn tâm lý khác.
Cha mẹ khi thấy dấu hiệu bất thường ở trẻ cần cho con đi khám và điều trị kịp thời.
Thường xuyên cắn môi là dấu hiệu bệnh gì?
Khi mắc hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế, một số người có thể lặp lại thói quen cắn môi, bóc xé da đến ra m.áu.
Vừa soi gương, Thanh Nhàn (26 t.uổi, TP.HCM) bần thần nhìn từng mảng da bong tróc, nham nhở trên môi. Từ khi ra trường và bắt đầu khởi nghiệp, Nhàn dần quen việc cắn và bóc xé da môi.
Hành động lặp lại mỗi khi cô rảnh rỗi hoặc áp lực, khó chịu trong người. Thói quen xé da môi kéo dài 2 năm giờ đây khiến cô đau đớn, không thể chạm môi vào những đồ ăn, thức uống đậm vị.
Theo thạc sĩ, bác sĩ Phạm Thị Uyển Nhi, phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Da liễu TP.HCM, cắn môi đôi khi chỉ là hành động bình thường. Tuy nhiên, một số bệnh nhân không thể kiểm soát thói quen này và trở thành rối loạn tâm lý.
Hơn cả thói quen xấu
Bác sĩ Uyển Nhi nhận định những người có thói quen cắn môi hay hành động làm tổn hại cơ thể, có thể mắc chứng Body Focused Repetitive Behavior (BFRB). Đây là nhóm bệnh lý thuộc nhóm rối loạn ám ảnh cưỡng chế và các rối loạn khác.
Cắn và bóc xé da môi có thể là biểu hiện của chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Ảnh: Shutterstock.
Hành vi cắn môi không kiểm soát khiến bệnh nhân cảm thấy đau khổ và gây ảnh hưởng đến các hoạt động khác của họ. Ngoài ra, họ có thể thực hiện những hành động vô ý gây tổn hại cơ thể. T.uổi thường mắc bệnh là thanh thiếu niên từ 11-15, tỷ lệ nữ nhiều hơn nam.
Tật cắn môi thường bắt đầu khi người mắc có cảm giác lo lắng và căng thẳng. Đôi khi, tính cách, môi trường, chấn thương hoặc các vấn đề tâm lý chưa được giải quyết cũng góp phần gây bệnh.
Webmd mô tả những người mắc chứng BFRB không thể ngừng cắn bên trong miệng của họ. Theo thời gian, điều này gây ra vết loét và sưng tấy. Lớp niêm mạc bên trong miệng có thể bắt đầu cảm thấy gồ ghề, khiến người bệnh muốn nhai nhiều hơn. Khi làm điều này, họ cảm thấy bản thân được xoa dịu.
Bác sĩ Nhi cho biết một số có thói quen thường xuyên g.iật t.óc, cào gãi, nhai lưỡi, ăn tóc… cũng là biểu hiện của bệnh lý BFRB.
Cách điều trị
Theo WebMd, cứ 20 người thì có một người có mắc hội chứng BFRB, nhưng để khiến họ bỏ thói quen này không đơn giản. Các chuyên gia vẫn cố gắng tìm ra nguyên nhân dẫn đến điều này. Bước đầu, họ nhận định thói quen này có liên quan gene di truyền.
Những người mắc hội chứng BFRB không thay đổi được hành vi của mình cần tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ. Ảnh: Insider.
Nếu trong gia đình người thân mắc hội chứng BFRB, bạn cũng có nhiều khả năng gặp phải tình trạng này. Những yếu tố khác có thể là nguyên nhân bao gồm tính cách, mức độ căng thẳng trong cuộc sống, thời thơ ấu, thậm chí là độ t.uổi mà người bệnh bắt đầu có dấu hiệu BFRB lần đầu tiên.
Bác sĩ Uyển Nhi cho rằng để điều trị tật cắn môi, đầu tiên, bệnh nhân phải nhận thức được hành vi của mình, sau đó, lưu ý những cảm xúc dẫn đến cắn môi và ghi lại bằng nhật ký.
Liệu pháp nhận thức hành vi, tư vấn, kỹ thuật thư giãn, thôi miên, châm cứu, t.huốc a.n t.hần theo toa, tấm chắn mềm bảo vệ miệng, hành vi thay thế… cũng là cách điều trị đối với trường hợp hay cắn môi. Ngoài ra, người bệnh có thể được hướng dẫn kiểm soát căng thẳng bằng cách tập thể dục, tập thở, lựa chọn lối sống lành mạnh. Ngoài ra, liệu pháp trò chuyện cũng có thể giúp người bệnh đối phó với những cảm giác có thể có nguy cơ tạo ra BFRB trong tương lai.
