Để chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS) cho người dân một cách hiệu quả, thời gian qua, các đơn vị y tế trên địa bàn đã tổ chức nhiều hoạt động đa dạng, thiết thực.
Ngay từ đầu năm, các đơn vị y tế đã xây dựng kế hoạch CSSKSS cho người dân; đồng thời tập trung nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ nhân viên y tế ở các tuyến về công tác này.
Từ năm 2020 đến nay, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cùng các bệnh viện tuyến tỉnh đã phối hợp tổ chức tập huấn làm mẹ an toàn, tập huấn công tác khám phát hiện nhiễm khuẩn đường sinh sản, sàng lọc ung thư cổ tử cung, kế hoạch hóa gia đình cho cán bộ y tế ở một số đơn vị tuyến huyện, tuyến xã; tập huấn toàn diện về công tác CSSK bà mẹ t.rẻ e.m cho huyện Cô Tô; chăm sóc SKSS v.ị t.hành n.iên – thanh niên cho cán bộ y tế TP Hạ Long….
Trung tâm Y tế huyện Ba Chẽ tổ chức hoạt động ngoại khóa về chăm sóc sức khỏe sinh sản v.ị t.hành n.iên, thanh niên tại Trường THPT Ba Chẽ. Ảnh: Trung tâm Y tế huyện Ba Chẽ
Bên cạnh đó, các đơn vị y tế còn thường xuyên cử cán bộ, nhân viên tham gia các lớp tập huấn, hội thảo, hội nghị chuyên môn về CSSKSS thuộc chương trình mục tiêu do Vụ Sức khỏe bà mẹ t.rẻ e.m tổ chức.
Mạng lưới CSSKSS được ngành Y tế củng cố ở tất cả các tuyến. Trung tâm y tế tuyến huyện, tuyến tỉnh đều có khoa CSSKSS, được trang bị thiết bị hiện đại, như: Siêu âm màu, siêu âm đầu rò, hệ thống phẫu thuật điều trị các bệnh liên quan đến SKSS…
Một số bệnh viện còn có hệ thống hỗ trợ thụ tinh nhân tạo… Còn ở trạm y tế xã, phường, thị trấn đều có bác sĩ, y sĩ, nữ hộ sinh làm về sản và có phòng khám sản với các dụng cụ cơ bản, đáp ứng được nhu cầu của người dân.
Nhờ đó, hoạt động CSSKSS được triển khai sâu rộng ở các địa bàn. Trong năm 2020, toàn tỉnh có 116.922 lượt phụ nữ khám phụ khoa, trong đó 11.559 lượt xét nghiệm tế bào ung thư cổ tử cung, 13.760 lượt được khám sàng lọc ung thư cổ tử cung bằng phương pháp VIA (phương pháp quan sát trực tiếp với acid acetic). 90% trường hợp VIA ( ) được điều trị bằng phương pháp áp lạnh cổ tử cung. CDC tỉnh đã tổ chức khám sàng lọc phát hiện bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản và ung thư cổ tử cung miễn phí cho 300 phu nư t.uổi 15-49 thuộc 4 xã miền núi: Kỳ Thượng, Đồng Sơn, Đồng Lâm, Hòa Bình (TP Hạ Long); sàng lọc ung thư vú cho 400 phụ nữ từ 35 t.uổi trở lên tại các xã Đông Ngũ – Tiên Yên, xã Quảng An – Đầm Hà.
Phẫu thuật điều trị bệnh lạc nội mạc tử cung tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh.
Hoạt động quản lý thai nghén, chăm sóc sức khỏe bà mẹ sau sinh cũng được các cơ sở y tế chú trọng nhằm đảm bảo hạn chế thấp nhất t.ử v.ong bà mẹ và trẻ sơ sinh. Năm 2020, tỷ lệ phụ nữ đẻ được khám thai từ 4 lần trở lên trong giai đoạn thai kỳ đạt 84,1%; tỷ lệ phụ nữ đẻ được nhân viên y tế đã qua đào tạo đỡ đẻ đạt 99,9%; bà mẹ và trẻ sơ sinh được chăm sóc tuần đầu sau sinh đạt 99,5%.
Cùng với đó, các đơn vị y tế còn chú trọng hoạt động giáo dục truyền thông về CSSKSS với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, như: Treo băng rôn, khẩu hiệu, phát tờ rơi tuyên truyền; tuyên truyền tại các đơn vị y tế; phối hợp cùng các ngành, đoàn thể tổ chức các hội thảo, hội nghị, đến nhà dân tuyên truyền trực tiếp… Tất cả cán bộ sản nhi ở các trạm y tế tuyến xã trên địa bàn đều được đào tạo kỹ năng truyền thông để tuyên truyền trong cộng đồng và tư vấn cho bệnh nhân một cách tốt nhất các kiến thức CSSKSS.
Kiểm tra sức khỏe thai nhi cho phụ nữ mang thai tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh.
Từ đầu năm 2020 đến nay, các đơn vị y tế đã thực hiện 177 buổi nói chuyện chuyên đề, tư vấn hướng dẫn chế độ ăn cho phụ nữ mang thai tại 177 trạm y tế tuyến xã; tổ chức 502 buổi thực hành dinh dưỡng cho 15.163 lượt phụ nữ mang thai, bà mẹ nuôi con nhỏ dưới 5 t.uổi tại 109 xã vùng khó khăn, dân tộc miền núi.
Đặc biệt, công tác CSSKSS v.ị t.hành n.iên – thanh niên được các đơn vị y tế chú trọng. Từ năm 2020 đến nay, các đơn vị phối hợp cùng một số ngành và địa phương tập huấn về CSSKSS v.ị t.hành n.iên cho gần 511 đội viên tuyên truyền măng non của các huyện, thị xã, thành phố: Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, Quảng Yên; thực hiện truyền thông CSSKSS v.ị t.hành n.iên cho 1.200 học sinh THCS trên địa bàn tỉnh; thực hiện 11.266 lượt tư vấn về SKSS cho v.ị t.hành n.iên – thanh niên…
Việc nâng cao năng lực CSSKSS ở tất cả các tuyến trên địa bàn đã giúp người dân tiếp cận với các dịch vụ y tế một cách tốt hơn, xóa dần khoảng cách chênh lệch nhận thức về SKSS giữa các vùng miền trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên hiện nay, Quảng Ninh vẫn còn nhiều xã vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; ở những nơi này, nhận thức của người dân về SKSS vẫn hạn chế. Năm 2020, tỷ số t.ử v.ong mẹ là 7,97/100.000 trẻ đẻ sống, tỷ lệ phá thai ở trẻ v.ị t.hành n.iên, thanh niên vẫn cao… Bởi vậy, công tác chăm sóc SKSS vẫn cần được quan tâm, chú trọng trong thời gian tới.
Tự biết yêu mình để không đầu hàng số phận
Phụ nữ rất dễ mắc các bệnh ung thư liên quan nhiều đến yếu tố giới tính là ung thư vú, ung thư phụ khoa.
Thông tin từ Bệnh viện K cho thấy, tại Việt Nam mỗi năm có khoảng 75 nghìn phụ nữ phải gánh chịu căn bệnh ung thư, trong đó chỉ riêng tính ung thư vú và ung thư phụ khoa chiếm tới 34% tổng số ca mắc ung thư ở nữ giới.
Tự biết yêu mình để không đầu hàng số phận.
Tháng 3/2021, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 1639/QĐ-BYT về tài liệu bổ sung hướng dẫn hoạt động dự phòng, sàng lọc, phát hiện sớm và quản lý ung thư vú, ung thư cổ tử cung tại cộng đồng thuộc Đề án 818 đến năm 2030.
Tai họa tưởng như trên trời rơi xuống…
Chị M.T ở TP HCM đã có một thời gian dài nỗ lực chống chọi với căn bệnh ung thư cổ tử cung. Kể lại câu chuyện của mình, chị không thể quên những cảm xúc tiêu cực đã cùng lúc ập đến với chị và gia đình trong giai đoạn đó.
“Lúc bác sĩ thông báo tôi bị ung thư cổ tử cung, tôi không nói nên lời. Tại sao tôi còn trẻ, còn khỏe mà lại mắc căn bệnh hiểm nghèo này, con tôi lại còn quá nhỏ. Tôi tự hỏi mình còn sống được bao lâu, nếu tôi c.hết, con tôi sẽ ra sao.
Ngoài gánh nặng tâm lý thì đau đầu nhất là chuyện t.iền bạc. Phải có t.iền tôi mới điều trị sớm được, bệnh này không thể chờ đợi hay chậm trễ một ngày nào. Vợ chồng đi làm dành dụm bao nhiêu năm được ít t.iền, định mua căn nhà che mưa, che nắng, giờ phải lấy t.iền đó để chạy chữa thuốc thang nhưng cũng không đủ.
Chồng tôi phải đi vay mượn nhiều nơi. Nhà tôi cũng ít người, ông xã vẫn phải đi làm để có t.iền lo cho vợ chữa bệnh. Hai chị gái của tôi, một người phải túc trực nuôi bệnh, một người trông nom con tôi ở nhà…” – chị kể.
Nhưng với chị M. T mất t.iền, mất thời gian, sức khỏe giảm sút chưa phải là mất mát lớn nhất. Bác sĩ bảo rằng, bệnh này cơ hội có thai rất thấp. Trong khi đó, vợ chồng chị vẫn mong có thêm một đứa con nữa.
Phụ nữ bên cạnh các bệnh ung thư khác thì còn rất dễ mắc ung thư liên quan nhiều đến yếu tố giới tính là ung thư vú, ung thư phụ khoa bao gồm cổ tử cung, tử cung, buồng trứng… Hai loại bệnh ung thư này chiếm tới hơn một phần ba trong tổng số nữ giới mắc ung thư.
Thông tin từ Bệnh viện K cho thấy, tại Việt Nam mỗi năm có khoảng 75 nghìn phụ nữ phải gánh chịu căn bệnh ung thư, trong đó chỉ riêng tính ung thư vú và ung thư phụ khoa chiếm tới 34% tổng số ca mắc ung thư ở nữ giới.
Nhưng sinh mệnh lại nằm trong tay mình
Theo các tài liệu y học thì trong các loại ung thư ở nữ giới, ung thư vú, cổ tử cung đều có thể sàng lọc và phát hiện sớm. Ung thư vú là bệnh có thể phát hiện sớm nhất. Người bệnh ung thư vú nếu phát hiện sớm ở giai đoạn 1 thì tỷ lệ sống trên 5 năm là 100%, nhiều trường hợp sống 10 năm, 15 năm, thậm chí có những người lập gia đình, sinh con, với ung thư cổ tử cung là từ 80 đến 93%, ung thư đại trực tràng là 88%… Tuy nhiên, nếu phát hiện muộn khi bệnh đã di căn, việc điều trị sẽ không mang lại hiệu quả cao.
Các biện pháp sàng lọc ung thư vú.
Thế nhưng trong cộng đồng, nhiều phụ nữ vẫn chưa có kiến thức về phương pháp tự khám tại nhà và ý thức được tầm quan trọng của việc đi khám sàng lọc ung thư vú định kỳ, cho nên phần lớn người bệnh đến khám và điều trị đã ở giai đoạn muộn, khả năng chữa khỏi thấp, chi phí điều trị tốn kém và kéo dài. áng lưu ý, các chị em có thể không nhận thấy các triệu chứng ung thư, hoặc có thể bỏ qua, cho rằng chúng ít nghiêm trọng.
Quay lại với câu chuyện của chị M.T ở TP HCM, chị cho biết: “Trước khi bệnh, tôi vô tư lắm, không nghĩ mình còn trẻ vậy mà cũng có thể mắc ung thư. Tôi cũng không biết là ung thư cổ tử cung có vắc xin để phòng ngừa. Đến lúc bệnh, tôi bắt đầu tìm hiểu thì mới biết, ung thư cổ tử cung có thể xảy ra ở bất cứ độ t.uổi nào và trên thế giới, nhiều chị em phụ nữ đã tiêm phòng bệnh.
Sau tất cả, tôi thấy mình vẫn còn may mắn vì phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, lại được bác sĩ giỏi tận tình điều trị nên đã khỏi. Bây giờ, tôi biết lo hơn cho sức khỏe, nghỉ ngơi điều độ, ăn uống hợp vệ sinh như nấu ở nhà, hạn chế dùng thức ăn ngoài hàng quán, các món chiên xào… Tôi còn đi khám sức khỏe định kỳ, 6 tháng hoặc mỗi năm một lần. Khi trò chuyện với bạn bè, người thân, đồng nghiệp, các bạn gái trẻ, tôi luôn khuyên họ hãy nhìn vào tôi mà đừng lơ là sức khỏe”.
Tháng 3/2021, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 1639/QĐ-BYT về tài liệu bổ sung hướng dẫn hoạt động dự phòng, sàng lọc, phát hiện sớm và quản lý ung thư vú, ung thư cổ tử cung tại cộng đồng thuộc Đề án 818 đến năm 2030.
Theo đó, tài liệu nhấn mạnh các biện pháp sàng lọc ung thư vú bao gồm: Phụ nữ từ 20 t.uổi trở lên phải tự rèn cho mình một thói quen tự khám vú vào một ngày cố định sau kỳ k.inh n.guyệt tầm 7-10 ngày, nếu thấy nghi ngờ cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được khám sàng lọc, siêu âm, chụp X-quang tuyến vú, xét nghiệm, sinh thiết để tìm tế bào ung thư nếu cần thiết.
Với ung thư cổ tử cung thì biện pháp sàng lọc là các nghiệm pháp Via, Vili, xét nghiệm tế bào cổ tử cung, soi cổ tử cung, xét nghiệm, sinh thiết để tìm tế bào ung thư nếu cần thiết.
Theo Bộ Y tế, ngày nay, các cơ sở y tế đã ứng dụng các kỹ thuật mới làm cho việc tầm soát, phát hiện sớm ung thư trở nên dễ dàng và khả thi hơn, như chụp nhũ ảnh và MRI cho ung thư vú, phiến đồ â.m đ.ạo PAP test và HPV test cho ung thư cổ tử cung, FOB test và nội soi cho ung thư đại trực tràng, chụp CT liều thấp cho ung thư phổi…
Với ung thư cổ tử cung, phụ nữ nên tiêm vắc xin phòng trong độ t.uổi từ 9 đến 26 (vắc xin phòng nhiễm HPV), vắc xin phòng viêm gan B (HBV). Với những chị em có nguy cơ cao (trong gia đình có mẹ hoặc chị, em gái mắc ung thư vú, đột biến gen BRCA1/BRCA2, t.uổi có kinh sớm, không sinh con…) nên đi khám, tầm soát sớm hơn.
Các biện pháp sàng lọc ung thư cổ tử cung.
Bên cạnh đó, tránh xa t.huốc l.á, hạn chế đồ uống có cồn, tập thể dục thường xuyên và xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý với nhiều rau quả, ngũ cốc, hạn chế đường, tinh bột, đồ chiên, xào, thực phẩm đóng hộp… để nâng cao sức khỏe, phòng ngừa ung thư.
Hơn ai hết chị M.P thấm thía sự ngăn ngừa phòng bệnh hơn chữa bệnh này. Và giờ đây khi đã không còn cơ hội để tránh cho bản thân mắc bệnh, chị dành sự quan tâm cho con gái mình. “Nếu như tôi có thể quay về thời trẻ, lúc tôi còn khỏe, khoảng hai mươi t.uổi.
Tôi nhất định sẽ chịu khó tìm hiểu thông tin về sức khỏe, tiêm vắc xin ngừa ung thư cổ tử cung và đi khám phụ khoa định kỳ. Bây giờ, tôi đã quá t.uổi tiêm vắc xin, cũng đã mắc bệnh nên chỉ biết cố gắng để con gái tôi được tiêm vắc xin phòng ngừa ngay khi đủ tuổi” – chị cho biết.
